گل رز کریسمس یا رز نوئل
نام علمی گل رز کریسمس (Helleborus niger) می باشد. نام علمی این گیاه نشان دهنده ی جنس و گونه آن می باشد. کلمه Helleborus از واژه یونانی (hellein) به معنی کشتن و BORA به معنی خوراک گرفته شده که به سمی بودن گیاه اشاره دارد. (Niger) نیز به رنگ ریشه های تیره آن اشاره دارد. Helleborus گونه ای از گیاهان همیشه سبز و مقاوم به سرما است. این گونه به دلیل توانایی گلدهی در زمستان و سرما مورد توجه قرار می گیرد. نام رایج رز کریسمس، رز لنتن، رز نوئل می باشد. رز کریسمس به دلیل گلدهی در فصل کریسمس نام گذاری شده است. رز لنتن گونه ای دیگر از این گیاه که در فصل لنت (روزهای قبل از عید پاک) گل می‌دهد.
رز نوئل به عنوان نمادی از فصل نوئل (کریسمس) در بسیاری از فرهنگ ها شناخته میشود. ارتفاع این گیاه بین 20 الی 60 سانتی متر می باشد. این گیاه دارای رشد فشرده و کوتاهی است که آن را برای کاشت در گلدان یا حاشیه باغ مناسب می‌کند. ارتفاع کوچک آن به همراه برگ های زیبا، جلوه ای خاص به فضا می‌دهد. گل رز کریسمس برگ های نیزه ای شکل با لبه های صاف یا دندانه دار هستند که ظاهر چرمی دارند. رنگ این گیاه طیفی از آبی مایل به سبز تا سبز تیره دارند، که همیشه سبز و در تمام سال پایدار است. برگ های این گل نه تنها نقش زینتی دارند بلکه در برابر شرایط سخت محیطی نیز مقاوم هستند. زمان گلدهی در این گیاه بسته به گونه و موقعیت مکانی، از اوایل آبان (پاییز) تا اوایل اسفند (زمستان) گل می‌دهد. این ویژگی گلدهی در فصول سرد، این گیاه را از سایر گونه های زینتی متمایز می‌کند. گل های رز کریسمس در طیفی از سفید خالص تا صورتی ملایم هستند. که امکان دارد پس از مدتی به سبز کم رنگ تغییر کنند. ترکیب رنگ های سرد گل ها با برگ های سبز تیره، منظره ای چشم نواز ایجاد می‌کند. این گیاه چند ساله است و نیاز به کاشت مجدد ندارد. همچنین همیشه سبز بودن آن باعث میشود که در تمام طول سال جذابیت خود را حفظ کند. نوع خاک برای رشد این گیاه باید مواد مغذی کافی داشته باشد تا گیاه بتواند در طول سال شاداب بماند. برای رشد مطلوب زهکشی خوب خاک ضروری است، زیرا ایستادن آب می‌تواند باعث پوسیدگی ریشه شود. pH خاک 7 الی 8 (خنثی تا کمی قلیایی) برای رشد ایده آل این گیاه مناسب است. خاک هایی با pH خنثی یا کمی قلیایی بهترین محیط برای رشد این گیاه هستند. می‌توان از آهک برای تنظیم pH خاک به سمت قلیایی استفاده کرد. این گیاه حاوی ترکیبات گلیکوزیدی سمی است که در صورت تماس یا خوردن، مشکلاتی مانند تهوع، استفراغ و حساسیت پوستی ایجاد می‌کند. برای انسان تماس با شیره گیاه ممکن است باعث تحریک پوست یا چشم شود. خوردن آن می‌تواند منجر به مسمومیت شود. برای حیوانات خانگی (سگ ها و گربه ها) در صورت خورده شدن، علائمی مانند استفراغ، اسهال و کاهش اشتها دیده میشود. هنگام کار با این گیاه از دستکش استفاده کنید و آن را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید.
آبیاری گل رز کریسمس
آبیاری گل رز کریسمس (Helleborus niger) باید به گونه ای باشد که نیازهای خاص این گیاه همیشه سبز چند ساله را برآورده کند، بدون آنکه ریشه های آن دچار پوسیدگی یا خشکی مفرط شوند. خاک این گیاه باید همیشه مرطوب باشد اما نباید خیس یا غرقاب باشد. زهکشی مناسب خاک بسیار مهم است تا آب اضافی به سرعت از ریشه ها دور شود. هر زمان که سطح بالای خاک (حدود 2-3 سانتی متر) خشک شد، آبیاری را انجام دهید.
در فصل رشد فعال (پاییز و زمستان) نیاز به آبیاری بیشتری دارد. در تابستان، اگرچه گیاه به خواب نیمه تابستانی می‌رود، اما خاک نباید کاملاً خشک شود. بهتر است آبیاری به صورت عمیق و با مقدار مناسب انجام شود تا ریشه ها به عمق خاک دسترسی پیدا کنند. از آبیاری سطحی و مکرر اجتناب کنید، زیرا ممکن است باعث کم عمق شدن ریشه ها شود. اگر گیاه در گلدان کاشته شده است، دقت کنید که گلدان دارای سوراخ های زهکشی باشد. پس از آبیاری، آب اضافی موجود در زیر گلدانی را خالی کنید. برای آبیاری گل رز کریسمس از آبی با املاح کم و pH نزدیک به خنثی استفاده کنید. اگر در منطقه ای با آب سنگین (سرشار از کلسیم و منزیم) زندگی می کنید بهتر است از آب باران یا آب تصفیه شده استفاده کنید.
نور مناسب گل رز کریسمس
رز کریسمس یا رز نوئل به طور طبیعی در حاشیه جنگل ها و مناطق مرتفع رشد می‌کند، جایی که نور خورشید به صورت نسبی و پراکنده به آن می‌رسد. این ویژگی نشان می‌دهد که این گیاه زمستانی در محیط هایی با سایه جزئی بهترین رشد را دارد. برای نگهداری و کاشت آن در باغچه، مکان هایی مانند زیر درختان برگریز بسیار مناسب هستند. چنین شرایطی باعث میشود نور به شکل فیلتر شده به گیاه برسد و محیط رشد آن شبیه به زیستگاه طبیعی اش باشد. اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که بادهای سرد زمستانی رایج است، بهتر است رز نوئل را در محلی بکارید که از وزش باد محافظت شده باشد. هرچند این گیاه می‌تواند نور شدید بهار را تحمل کند، اما محیط های نیمه سایه و سایه همچنان انتخاب بهتری برای رشد سالم آن هستند.
کود دهی و هرس کردن گل رز کریسمس
رز کریسمس برای رشد سالم و گلدهی بهتر به تغذیه مناسب نیاز دارد. از کودهای غنی از فسفر و پتاسیم برای تقویت گلدهی استفاده کنید. کودهای ارگانیک مانند کمپوست یا کود دامی پوسیده نیز گزینه های عالی برای بهبود کیفیت خاک هستند. زمان کود دهی این گل اوایل بهار می باشد. با شروع رشد جدید شما می توانید از کودهای متعادل (10-10-10) استفاده کنید. در پاییز کوددهی با فسفر و پتاسیم بالا به آماده سازی گیاه برای گلدهی زمستانی کمک می‌کند. نحوه کود دهی به این صورت است که کود را در اطراف گیاه و دور از طوقه بریزید تا از آسیب به ریشه جلوگیری شود. پس از کود دهی، خاک را کمی مرطوب نگه دارید تا مواد مغذی به ریشه ها برسد. 2 تا 3 بار در سال کوددهی کافی است، مگر اینکه خاک فقیر باشد. در خاک های غنی، سالی یک بار استفاده از کمپوست کافی خواهد بود.
هرس رز کریسمس برای حفظ سلامت و زیبایی گیاه اهمیت دارد و به تشویق گلدهی کمک می‌کند. اواخر زمستان یا اوایل بهار پس از اتمام گلدهی، برگ های آسیب دیده، زرد یا قدیمی را هرس کنید. در پاییز قبل از شروع گلدهی، برگ های خشک و بیمار را جدا کنید. برای هرس کردن برگ ها را از نزدیک به پایه قطع کنید اما مراقب اشید که ساقه های گلده باقی بمانند. از ابزارهای تیز و تمیز برای جلوگیری از انتقال بیماری استفاده کنید. برگ های هرس‌شده را از اطراف گیاه جمع‌آوری کنید، زیرا ممکن است آفات یا بیماری ها را به گیاه انتقال دهند. هرس بیش ازحد نکنید؛ برگ ها برای فتوسنتز و تأمین انرژی گیاه ضروری هستند.
آفات و بیماری های گل رز کریسمس
اگرچه رز کریسمس در فصل زمستان به گل می‌نشیند، اما این به معنای مصونیت کامل آن از آفات نیست. این گیاه به ندرت به آفات دچار میشود، اما همچنان توصیه میشود هر چند وقت یک بار وجود شته ها و حلزون ها را در اطراف آن بررسی کنید. در مورد بیماری ها، رایج ترین مشکلی که ممکن است رز نوئل را تحت تأثیر قرار دهد، لکه سیاه برگی است. در این بیماری، برگ ها حالت لوله‌ای پیدا کرده و ظاهر طبیعی خود را از دست می‌دهند. برای درمان این عفونت قارچی، استفاده از قارچ کش ضروری است. پس از درمان، باید گیاه را به خاکی تازه و تمیز منتقل کرده و محل نگهداری آن را تغییر دهید. به یاد داشته باشید، محیط بیش ازحد مرطوب و شرایط نگهداری نامناسب می‌تواند زمینه را برای رشد قارچ ها و بیماری های مشابه فراهم کند. توجه به زهکشی خاک و تهویه مناسب محیط نقش کلیدی در حفظ سلامت این گیاه دارد.
روش تکثیر گل رز نوئل یا کریسمس
تکثیر رز کریسمس از طریق تقسیم ریشه یکی از روش‌های ساده و موثر است که باعث میشود گیاه سریع تر به مرحله گلدهی برسد. زمان ایده‌آل برای این کار فصل بهار است. برای تکثیر با استفاده از یک چاقوی تیز و کاملاً ضدعفونی شده، ریشه گیاه بالغ را به بخش‌های مساوی تقسیم کنید.هر بخش از ریشه را در گلدانی جداگانه یا مستقیماً در خاک باغچه بکارید. اطمینان حاصل کنید که خاک مرطوب باقی بماند، اما غرقاب نشود. پس از چند هفته، شاهد ظهور جوانه های سبز خواهید بود که نشان دهنده موفقیت در تکثیر است.
رز کریسمس را می‌توان از طریق کاشت دانه نیز تکثیر کرد، اما این روش معمولاً زمان بیشتری نیاز دارد. برای تکثیر از این طریق صبر کنید تا غلاف‌های بذر روی گیاه به طور کامل خشک شوند. سپس غلاف ها را باز کنید و بذرهای داخل آن را جمع‌آوری کنید. بلافاصله پس از جمع آوری، بذرها را در یک محیط سرد و مناسب بکارید. می‌توانید از سینی کاشت بذر استفاده کنید یا شرایط مشابهی ایجاد کنید. وقتی جوانه ها به اندازه ای رشد کردند که بتوانید آن ها را جا به جا کنید، هر کدام را به گلدانی جداگانه منتقل کنید تا فضای کافی برای رشد داشته باشند.
