گیاه سیکاس (Cycas) از جمله گیاهان زینتی بسیار محبوب است که به دلیل ظاهر منحصر به فرد و شباهت به نخل، به نام “نخل زینتی” نیز شناخته می‌شود. این گیاه از خانواده سیکاداسه (Cycadaceae) است و یکی از برگ هایی شبیه به برگ های نخل، باریک و بلند با بافتی چرمی و سبز تیره هستند. برگ های این نخل به صورت تاجی در انتهای ساقه قرار دارند. رشد این گیاه بسیار کند است، اما عمر طولانی دارد و می‌تواند تا چند دهه یا حتی قرن ها زنده بماند. سیکاس ها به طور طبیعی در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می‌کنند و بومی مناطق جنوب شرقی آسیا، استرالیا، آفریقا و اقیانوسیه هستند. این گیاهان به گرما و رطوبت علاقه دارند، اما به دلیل تطبیق پذیری بالا، در بسیاری از مناطق دیگر نیز پرورش می‌یابند. این نخل نیاز به نور زیاد و غیر مستقیم دارد. بهتر است در محیطی با نور طبیعی زیاد قرار گیرد. از قرار دادن آن در معرض آفتاب مستقیم، به خصوص در ساعات اوج تابش، خودداری کنید. آبیاری این نخل باید متعادل باشد. در فصول رشد (بهار و تابستان)، خاک را مرطوب نگه دارید اما از غرقاب کردن آن بپرهیزید. در پاییز و زمستان، آبیاری را کاهش دهید. برای رشد ایده آل خاکی با زهکشی مناسب برای سیکاس ایده آل است. ترکیبی از خاک باغچه، ماسه و خاک برگ بهترین گزینه است. سیکاس در دمای 20 تا 30 درجه سانتی گراد بهترین رشد را دارد. این گیاه به دمای زیر 10 درجه حساس است. سیکاس عمدتاً از طریق پا جوش ها تکثیر می‌شود. این پاجوش ها در اطراف پایه گیاه مادر ظاهر می‌شوند و با جدا کردن آن ها و کاشت در گلدان جدید، می توان گیاه جدیدی تولید کرد.
آبیاری گل سیکاس
آبیاری گیاه سیکاس بسیار حساس است، زیرا این گیاه نسبت به آبیاری زیاد یا کم واکنش نشان می‌دهد. برای داشتن گیاه سالم و شاداب آبیاری باید زمانی انجام شود که سطح خاک گلدان تا عمق 2-3 سانتی متری کاملاً خشک شده باشد. برای بررسی، می توانید انگشت خود را در خاک فرو کنید؛ اگر خشک بود، زمان آبیاری است. در فصل تابستان و با افزایش دما، می‌توان گیاه سیکاس را تا دو بار در هفته آبیاری کرد. یکی از نکات مهم در آبیاری این گیاه، چه در محیط باغچه و چه در فضای آپارتمان، این است که از ریختن آب روی برگ ها خودداری شود؛ زیرا این کار می‌تواند باعث پوسیدگی آن ها شود. همچنین، باید توجه داشت که آبیاری به اندازه انجام شود و خاک گیاه اشباع از آب نشود، زیرا این امر ممکن است باعث آسیب به ریشه و پوسیدگی آن شود.
دمای مناسب نگهداری سیکاس
دمای مناسب برای نگهداری گیاه سیکاس در محدوده‌ای است که محیط آن گرم و معتدل باشد. این گیاه به دلیل طبیعت گرمسیری خود، به گرما علاقه دارد اما تحمل دماهای بسیار پایین را ندارد. محدوده دمایی مناسب برای سیکاس بین 15 الی 25 درجه سانتی گراد بهترین شرایط رشد را برای سیکاس فراهم می‌کند. این گیاه می‌تواند دمای بالاتر از 30 درجه را تحمل کند، به شرطی که رطوبت کافی تامین شود و از تابش مستقیم آفتاب در ساعات گرم روز محافظت شود. سیکاس نسبت به سرما حساس است و نمی‌تواند دمای زیر 10 درجه سانتی گراد را تحمل کند. دماهای کمتر از این ممکن است به برگ ها و حتی ریشه آسیب برساند. در تابستان
گیاه را در محیطی با تهویه مناسب نگهداری کنید و از گرمای بیش از حد و تابش مستقیم آفتاب در میانه روز جلوگیری کنید. در زمستان سیکاس را به فضای داخلی یا محیط های گرم تر منتقل کنید و از قرار دادن آن در معرض سرما یا باد سرد خودداری کنید. اگر دمای شبانه به طور ناگهانی کاهش پیدا کند، گیاه ممکن است دچار تنش شود. بهتر است دما را در یک محدوده ثابت نگه دارید. در محیط های گرم، استفاده از پرده های نازک یا ایجاد سایه در ساعات اوج گرما می‌تواند مفید باشد. در فصول سرد، سیکاس را در نزدیکی پنجره های جنوبی قرار دهید تا نور و گرمای خورشید را دریافت کند، اما از برخورد مستقیم با هوای سرد جلوگیری کنید.
خاک مناسب نگهداری سیکاس
خاک مناسب برای نگهداری گیاه سیکاس باید زهکشی خوبی داشته باشد و در عین حال بتواند رطوبت را به اندازه کافی حفظ کند. این گیاه به خاکی سبک، غنی از مواد آلی و با توانایی تخلیه آب اضافی نیاز دارد تا از پوسیدگی ریشه جلوگیری شود. خاک باید به گونه ای باشد که آب اضافی به سرعت تخلیه شود و از تجمع آب در اطراف ریشه جلوگیری شود. استفاده از ترکیبات سبک باعث گردش هوا در ریشه ها شده و از پوسیدگی ریشه جلوگیری می‌کند. برای رشد بهتر خاک باید حاوی مواد آلی و عناصر ضروری برای تغذیه گیاه باشد تا رشد سالم آن تضمین شود.
- می‌توانید از ترکیب زیر برای آماده‌سازی خاک استفاده کنید:
- 40% ماسه درشت یا پرلیت: برای بهبود زهکشی و سبکی خاک.
- 30% خاک باغچه یا خاک گلدانی: برای تامین مواد مغذی.
- 20% خاک برگ پوسیده یا کود پوسیده دامی: برای تقویت خاک و تامین مواد آلی.
- 10% پیت ماس یا کوکوپیت: برای حفظ رطوبت.
- استفاده از خاک مخصوص کاکتوس به همراه مواد آلی
- مخلوطی از یک قسمت خاک معمولی گیاهان گلدانی یا خاک لوم و یک قسمت شن
- یک قسمت خاک برگ و یک قسمت شن
نور مناسب جهت نگهداری سیکاس
نور مناسب برای نگهداری سیکاس تأثیر مستقیمی بر رشد سالم و شادابی این گیاه دارد. این گیاه به نور کافی نیاز دارد اما تابش مستقیم خورشید می‌تواند به برگ های آن آسیب بزند. شرایط نوری باید به گونه‌ای باشد که تعادل میان نور مستقیم و غیرمستقیم حفظ شود. سیکاس به نور زیاد اما غیرمستقیم علاقه دارد. قرار دادن گیاه در محلی با نور فیلترشده یا پشت پنجره‌ای که پرده نازک دارد، ایده‌آل است. این گیاه می‌تواند تابش مستقیم خورشید را در ساعات ابتدایی صبح یا اواخر عصر که شدت نور کمتر است، تحمل کند. اما در ساعات میانی روز، نور مستقیم قوی ممکن است باعث سوختگی برگ ها شود. این گیاه اگر در محیطی با نور کم قرار گیرد، رشد آن کند می‌شود، اما می‌تواند شرایط نیم سایه را برای مدت کوتاهی تحمل کند. نکته مهم دیگر در مورد نوردهی مناسب به سیکاس این است که برای رشد یکنواخت بدنه و ساقه گیاه در آپارتمان، هفته ای یکبار آن را بچرخانید تا سیکاس زیبای شما به طور یکنواخت رشد نماید.
-
نحوه کود دهی به نخل سیکاس
کوددهی به نخل سیکاس یکی از عوامل کلیدی در حفظ سلامت و شادابی این گیاه است. سیکاس به مواد مغذی خاصی نیاز دارد تا رشد برگ ها، ساقه و ریشه ها به بهترین شکل انجام شود. زمان مناسب برای کوددهی بهار و تابستان است که فصل رشد گیاه بوده و کوددهی در این بازه اهمیت زیادی دارد. بهتر است هر 4 تا 6 هفته یک بار کوددهی انجام شود.در فصل پاییز و زمستان سیکاس در حالت استراحت قرار دارد و نیاز چندانی به کوددهی ندارد یا می‌توانید آن را به حداقل برسانید (هر 2 تا 3 ماه یک بار). برای رشد بهتر این نخل استفاده از کودهای حاوی نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) ضروری است.
ترکیب پیشنهادی: NPK 15-15-15 یا مشابه آن. تامین آهن، منیزیم، روی و کلسیم به جلوگیری از زرد شدن برگ ها و رشد سالم کمک می‌کند. استفاده از کودهای طبیعی مانند کود دامی پوسیده یا ورمی‌کمپوست نیز می‌تواند به تقویت خاک و رشد گیاه کمک کند.
-
هرس کردن گیاه سیکاس
سیکاس به دلیل رشد بسیار کند، به هرس مداوم نیازی ندارد. اما اگر برگ های گیاه آسیب دیده، دچار آفت زدگی، زرد شده، یا خارج از ساختار طبیعی و مرکز گیاه رشد کرده باشند، هرس کردن ضروری است. برای این کار، با استفاده از یک قیچی تیز و استریل، بخش های آسیب دیده را برش دهید و محل برش را به دقت ضدعفونی کنید تا از بروز بیماری های قارچی جلوگیری شود. برای تمیز کردن برگ های براق و چرمی سیکاس، استفاده از مواد براق کننده شیمیایی توصیه نمی‌شود. بهترین روش، استفاده از دستمال نم دار یا ترکیب شیر تازه با آب است. کمی شیر را با مقداری آب مخلوط کنید و با یک دستمال نرم، این محلول را به آرامی روی برگ های گیاه بکشید تا تمیز و درخشان شوند.
تکثیر سیکاس
- تکثیر از طریق بذر
این روش بیشتر در طبیعت یا شرایط خاص گلخانه‌ای انجام می‌شود و فرایند طولانی تری دارد.
مراحل تکثیر با بذر:
تهیه بذر:
بذرهای سالم و رسیده از گیاه مادر یا فروشگاه های معتبر تهیه کنید.
خیس کردن بذر:
بذرها را به مدت 24 تا 48 ساعت در آب ولرم قرار دهید تا پوسته آن‌ها نرم شود و جوانه‌زنی تسهیل گردد.
کاشت بذر:
بذرها را در خاک سبک، زهکشی شده و مرطوب (ترکیب خاک برگ و شن) بکارید. نوک بذر باید به سمت بالا باشد و حدود نیمی از بذر داخل خاک قرار گیرد.
شرایط نگهداری:
دما: 25-30 درجه سانتی‌گراد (دمای گرم برای جوانه‌زنی لازم است).
رطوبت: خاک باید مرطوب باشد اما نباید غرقاب شود.
نور: مکان روشن با نور غیرمستقیم برای رشد بذر مناسب است.
زمان جوانه‌زنی:
ممکن است جوانه‌زنی بذر بین 3 تا 9 ماه طول بکشد.
- تکثیر از طریق پاجوش
تکثیر از طریق جدا کردن پاجوش ها، رایج ترین و ساده ترین روش برای سیکاس است.
انتخاب پا جوش:
پاجوش های سالم و بالغی که در اطراف پایه گیاه مادر رشد کرده‌اند، انتخاب کنید. اندازه پاجوش ها باید حداقل 15-20 سانتی‌متر باشد.
جدا کردن پاجوش:
با استفاده از یک ابزار تیز و استریل (مانند چاقو یا قیچی باغبانی)، پا جوش را به دقت از گیاه مادر جدا کنید. دقت کنید که ریشه های پاجوش به خوبی حفظ شود.
ضد عفونی:
محل برش را با قارچ کش یا پودر گوگرد ضدعفونی کنید تا از عفونت و بیماری های قارچی جلوگیری شود.
کاشت پاجوش:
پاجوش را در گلدانی با خاک سبک و دارای زهکشی خوب (ترکیبی از ماسه، خاک برگ و کمی پرلیت) بکارید. پاجوش باید محکم در خاک قرار گیرد.
نگهداری پس از کاشت:
خاک را مرطوب نگه دارید اما از آبیاری بیش‌ازحد پرهیز کنید.
گیاه را در مکانی با نور غیرمستقیم و دمای معتدل نگه دارید.
پس از چند ماه، پاجوش شروع به رشد می‌کند و برگ‌های جدید تولید خواهد کرد.
